Je hoeft het Groot Dictee niet te winnen. Maar storende dt-fouten op je website en in je folders, dat is toch net zoiets als met een grote koffievlek op je overhemd een verkoopgesprek voeren met je klant. Het oogt onverzorgd en je maakt er een slechte indruk mee.
Helaas kom je er niet met de spellingscorrectie van je computer. Die helpt, maar spoort echt niet alle fouten op. Misschien is het daarom goed je schoolkennis nog eens op te frissen. Hieronder vind je de hoofdregels en uitleg over de dingen die het vaakst misgaan.
Ex-kofschip
Je maakt makkelijk een fout bij werkwoordsvormen waarvan er een variant met een t en met een d bestaat. Die met een t is dan de persoonsvorm en met d is het voltooid deelwoord.
Voorbeeld 2 varianten
- Hij betaalt zijn huur op tijd. Dus niet: hij betaald.
- Hij heeft zijn huur op tijd betaald. Dus niet: hij heeft betaalt.
Vergelijkbare instinkers zijn: beleeft/beleefd, berooft/beroofd, behaalt/behaald, verandert/veranderd.
Word of wordt?
Een ander struikelblok: d of dt. Dit speelt bij alle werkwoorden met een d – worden, branden, vinden, zenden, enz. En het gaat gemakkelijk mis omdat je het verschil niet kunt horen.
Wat je kan doen bij twijfel, is kijken hoe het zou zijn met een werkwoord waarbij je het wel kunt horen, bijv. lopen.
| Het is: ik loop jij loopt loop jij hij loopt |
Dus ook: ik word jij wordt word jij hij wordt |
Simpel toch?
Werkwoorden uit het Engels
De hoofdregel: zoveel mogelijk vervoegen volgens de Nederlandse regels.
We nemen wel de woorden, maar niet de vervoeging over. De Engelse uitgang ‘ed’ verdwijnt dus – gematched en gemailed zijn niet correct. Verder geldt: na de medeklinkers van ’t ex-kofschip (t, x, k, f, s, ch & p) komt een t, na alle andere letters een d.
* faxen – faxte – gefaxt
* streamen – streamde – gestreamd
Soms zijn d en t allebei mogelijk
Bij het bepalen of er een d of een t moet komen, gaat het niet zozeer om de spelling, maar om de uitspraak. En omdat je sommige vernederlandste werkwoorden op verschillende manieren kunt uitspreken, zijn er bij die werkwoorden ook twee mogelijkheden voor de vervoeging:
* leasen (liesen) – leasete – geleaset
leasen (liezen) – leasede – geleased
* browsen (brousen) – browsete – gebrowset
browsen (brouzen) – browsede – gebrowsed
Dubbele medeklinkers
Bij werkwoorden die in het Engels op twee gelijke medeklinkers eindigen, vervalt de tweede medeklinker bij vervoeging in het Nederlands, als deze tenminste niet nodig is voor de uitspraak:
* scrollen (Engels: to scroll) – ik scrol – scrolde – gescrold
* grillen (Engels: to grill) – ik gril – grilde – gegrild
* stressen (Engels: to stress) – ik stres – streste – gestrest
* yellen (Engels: to yell) – ik yel – yelde – geyeld
Maar:
* appen (Engels: to app) – ik app – appte – geappt
Gek: als we een zelfstandig naamwoord met twee gelijke eindmedeklinkers overnemen uit het Engels, blijft die dubbele medeklinker wel behouden: de grill, de stress, de yell.
Engelse werkwoorden die op een ‘e’ eindigen
In de vervoeging blijft die e staan, vanwege de uitspraak (racen, racte, geract kan natuurlijk niet). De kofschipregel kijkt naar de letter die vóór die e staat. Bij stemloze medeklinkers (t, k, f, s, ch, p en allerlei sisklanken) krijgt de verleden tijd ’te’, bij de andere medeklinkers is het ‘de’:
* deleten – hij deletet – hij deletete – gedeletet
* racen – hij racet – hij racete – geracet
* updaten – hij updatet – hij updatete – geüpdatet
* managen – hij managet – hij managede – gemanaged
* restylen – hij restylet – hij restylede – gerestyled
* saven – hij savet – hij savede – gesaved
* timen – hij timet – hij timede – getimed
* upgraden – hij upgradet – hij upgradede – geüpgraded
Met deze regels weet je wat de d’s en t’s betreft wat je moet weten.
Maar hou je aan de gouden regel: laat je tekst, als hij helemaal af is, nog een keer nakijken door een ander – natuurlijk iemand met een scherp oog voor dit soort dingen. Misschien een van je collega’s, maar je kunt dit ook uitbesteden.