Het Nederlands kent een gebiedende wijs. En zoals de naam al zegt: die is er om orders uit te delen. “Doe de deur dicht.” Naarmate de hiërarchische verhoudingen in onze samenleving minder strikt worden, zou je kunnen verwachten dat het gebruik van de gebiedende wijs geleidelijk afneemt. Je kunt het immers ook vriendelijk vragen.
Niet dus. De gebiedende wijs rukt op, vooral in de reclame en op ons beeldscherm. “Ga direct naar de website en voer de actiecode in.” “Bestel nu.” “Schrijf u in vóór 1 november en krijg 10% korting.” “Doe mee en win!”
Krijg? Win? Met een gebiedende wijs geef je een opdracht. Daarom kan je hem eigenlijk alleen gebruiken bij actieve werkwoorden, dingen die je kunt uitvoeren. ‘Krijgen’ valt niet in die categorie. En hoe kan je nu iemand opdragen te winnen? Alsof je dat zelf in de hand zou hebben. Het wringt minder als je zegt: Wanneer u nu reageert, ontvangt u …. Deelnemers maken kans op … Maar dat is langer en braver en saaier. En dat doen ze in het Engels ook niet. Zo is de gebiedende wijs bezig met een onstuitbare opmars en verandert het gebruik ervan. Let er maar eens op.
De gebiedende wijs is er overigens al lang niet meer alleen om orders te geven. Dat zit wel in de naam besloten, maar je kunt er meer mee. Verwensingen uiten, bijvoorbeeld: “Krèg toch allemaol de klere” (Danny de Munk als Ciske de Rat).
Stoort het u dat het gebruik van deze werkwoordsvorm wordt opgerekt of vindt u het een prima middel voor kort en snel communiceren? En zijn we dan misschien toe aan een nieuwe naam voor de gebiedende wijs? Laat het ons weten!