Talen leven. In beeldspraak wordt taal dan ook vaak voorgesteld als een levend wezen. Dit komt in het Nederlands naar voren in woorden als: taalgroei, taalbloei, taalstam, taaltak, taalmilieu, enzovoort. Talen kunnen dus ook, net als diersoorten en mensenrassen, uitsterven.
Talen sterven uit omdat:
- de etnische groep die de betreffende taal spreekt, uitsterft
- sprekers gedwongen een andere taal krijgen opgelegd, bijvoorbeeld bij kolonisatie
- sprekers vrijwillig overstappen op een andere, meer dominante taal zoals het Engels, die economisch meer kansen biedt
Interessant is dat talen niet alleen uitsterven, maar dat mensen ook nieuwe talen bedenken. Kijk bijvoorbeeld naar de kunsttaal Klingon uit de film/serie Star Trek. Het Klingon heeft inmiddels meer sprekers dan bijvoorbeeld de natuurlijke taal Lijfs.
Op dit moment bestaan er wereldwijd ongeveer 6700 talen. Bijna de helft hiervan wordt met uitsterven bedreigd. Zo’n 200 talen zijn in de voorbije drie generaties uitgestorven. Zo stierf in Alaska in 2008 de taal Eyak samen met de laatste spreekster Marie Smith Jones. Meer informatie en voorbeelden zijn te vinden in deze artikelen uit de Spits en de Volkskrant.
Unesco vindt het uitsterven van talen een groot verlies. Met de dood van een taal verdwijnt ook het cultureel erfgoed. Kennis van bijvoorbeeld de geneeskrachtige werking van planten of informatie over menselijk gedrag gaat dan verloren. In de digitale atlas van bedreigde talen van Unesco staat informatie over de bedreigingsgraad en het aantal sprekers per taal en land. 
Aan de andere kant heeft het krampachtige behoud van de veelheid van talen precies het tegenovergestelde resultaat, volgens Abram de Swaan. Hoe meer talen hoe meer Engels. Om in die wirwar van talen spraakverwarring te voorkomen gebruikt men het Engels vaak als voertaal en dit kan leiden tot de dood van kwetsbare talen. Steeds minder mensen begrijpen hun oorspronkelijke taal nog en verliezen zo de toegang tot de bijbehorende gemeenschapscultuur.
Dus: communiceren we in 2110 alleen nog maar in het Engels met elkaar? En leven we straks in een wereld zonder Sardijns, Saterfries en Welsh? Maar ook zonder Spaans, Chinees en Nederlands? Het zou wel heel jammer en saai zijn als alleen het Engels overblijft. Wat doe je dan met veelomvattende begrippen als het Nederlandse ‘gezellig’? Vind je dan een nieuwe Engelse term of wordt het dan meteen een stuk ongezelliger? Om nog maar niet te spreken van het feit dat een vertaalbureau dan compleet overbodig zou zijn.
De overleving van een taal is dus volledig afhankelijk van de mens. Talen leven omdat mensen leven. Mensen passen zich van nature zo goed mogelijk aan aan hun omgeving om zo de beste overlevingskansen te hebben. Maar deze survival of the fittest zorgt ervoor dat mensen talen in de steek laten voor kansrijkere talen als het Engels.
Dus: laten we er met z’n allen voor zorgen dat die waardevolle zee van talen blijft bestaan! De Foundation for Endangered Languages maakt zich al hard voor deze zaak. Ik bedenk me net dat deze Nederlandstalige blogpost met deze oproep wereldwijd maar weinig mensen zal bereiken. Had dit stuk dan toch in het Engels gemoeten?
