Toen ik laatst tegen iemand zei dat ik vertaler was, was zijn eerste reactie “o, tolk!” Het was niet de eerste keer dat dat gebeurde…
Weer thuis vroeg ik mij af waarom mensen de neiging hebben om het woord ‘vertaler’ onmiddellijk te vervangen door het woord ‘tolk’. Is ‘vertaler’ een van die beroepen waarvan bijna niemand weet wat ze eigenlijk inhouden? Net als een consultant of een business controller? Weten mensen gewoon niet wat een vertaler doet?
Tijd voor opheldering!
Ok, er is een belangrijke overeenkomst tussen tolken en vertalers. Ze vervullen een brugfunctie in de communicatie tussen gebruikers van verschillende talen. Maar het werk dat ze doen is heel verschillend en vereist ook heel verschillende vaardigheden.
Een tolk is, zoals Van Dale het zegt, “iem. die t.b.v. personen die elkaar niet verstaan het gesprokene mondeling of in gebarentaal overbrengt van de ene taal in de andere”. Een tolk is zichtbaar, moet snel reageren om de spreker(s) niet te veel op te houden en mag zich daarom niet te druk maken over de beste formulering. Het gaat puur en alleen om de boodschap, en minder om de manier waarop deze wordt overgebracht. De tolk heeft nauwelijks tijd voor reflectie of correcties.
Twee tolken bij gesprekken tussen Dick Cheney en keizer Akihito en hun echtgenotes
Twee tolken bij gesprekken tussen Dick Cheney en keizer Akihito en hun echtgenotesEen vertaler brengt geschreven teksten in de ene taal over in de andere taal. Hij werkt geïsoleerd, achter zijn computer, je ziet hem niet op tv. Je leest wel het resultaat van zijn werk, maar ook daarin blijft hij zo onzichtbaar mogelijk: hij doet zijn best de vertaalde tekst te laten lezen als een originele tekst.
Misschien is het dus de onzichtbaarheid van vertalers en de zichtbaarheid van tolken waardoor mensen in de fout gaan: iedereen heeft wel eens een gesprek tussen politiek leiders gezien waarbij tolken aanwezig waren, of een doventolk bij het journaal voor slechthorenden. Vertalers zie je niet aan het werk. Die werken in alle stilte aan een boek, tekst of website.
Mocht je dus ooit een vertaler tegenkomen die zich van zijn computerscherm heeft losgerukt, vraag hem dan bijvoorbeeld: Uit wat voor taal vertaal je? Vertaal je boeken of commerciële teksten? Werk je als zelfstandige of voor een vertaalbureau? Dan hoeft die vertaler niet voor de tiende keer uit te leggen dat hij niet tolkt en heb je gelijk een beter contact!