FENEXPO-bezoekers: een tien voor taal?
Op 12, 13 en 14 april stond sbv anderetaal met een stand op de Fenexpo in Gorinchem. Onze wedstrijd daar heeft veel belangstelling getrokken: ruim 100 bezoekers beantwoordden de zes vragen over taal. De uitkomsten waren af en toe verrassend. Representatief voor de talenkennis in Nederland of onze regio?
Wat waren de juiste antwoorden en hoe goed is er gescoord?
Wereldtaal – Wat is de meest gesproken taal ter wereld?
De meeste deelnemers kozen voor Chinees (35%), Spaans (35%) en Engels (26%). Daarnaast werden nog Esperanto, Frans en Portugees genoemd.
Chinees is het juiste antwoord. Eigenlijk moet dat zijn: Mandarijn. Er zijn namelijk meer varianten van het Chinees, waarvan er overigens nóg 4 in de top 25 staan (Wu, Yue, Min Nan en Jinyue). We rekenen zowel Chinees als Mandarijn goed. Op de ranglijst staat Engels op de 2de en Spaans op de 3de plaats. Portugees staat op 8 en Frans komt niet hoger dan plek 14.
Uitspraak – Waar ligt de klemtoon in het woord ‘normaliter’?
Vier lettergrepen, dus vier mogelijkheden – nor, ma, li en ter. Vooraf dachten wij dat iedereen wel zou kiezen tussen ma en li, maar er bleken ook mensen te zijn die normaliter (14x) of normaliter (5x) zeggen. Bijna 50% zegt normaliter, en slechts 30% normaliter. Toch is dat laatste nog altijd de enige uitspraak die Van Dale geeft.
Het Latijnse achtervoegsel -iter komt in het Nederlands niet zo heel vaak voor, maar bijvoorbeeld ook in idealiter. De klemtoon ligt daarbij altijd op het kerngedeelte van het woord en niet op het achtervoegsel. Je kunt je afvragen hoe lang deze uitspraakregel nog stand zal houden, als we massaal besluiten het anders te gaan doen.
Grammatica – Wat is juist: Dat heb ik hen gevraagd of Dat heb ik hun gevraagd?
Een lastige vraag, die voor de meeste mensen niet op gevoel goed te beantwoorden is. En dat is ook begrijpelijk, want het onderscheid is een paar eeuwen geleden kunstmatig gecreëerd: hen moest worden gebruikt als lijdend voowerp en hun als meewerkend voorwerp. Er is indertijd ook voorgesteld om dit door te trekken naar het enkelvoud en eenzelfde onderscheid te maken tussen hem en hum, maar dat heeft het niet gehaald.
Je moet dus gaan ontleden om het goed te doen. Omdat je iets (lijdend voorwerp) vraagt aan iemand (meewerkend voorwerp), is hun hier het juiste antwoord.
Ruim 67% gaf een fout antwoord op deze vraag.
Nederlandse invloed – Uit welk Nederlands woord is het Franse ‘boulevard’ ontstaan?
Het antwoord is ‘bolwerk’ Een bolwerk is een uitbouw in een verdedigingsmuur. De Fransen zijn dit woord – verfranst tot ‘boulevard’ – gaan gebruiken voor een brede weg op een vestingwal, en vervolgens voor een brede weg in het algemeen. Dat woord is in zijn nieuwe betekenis weer teruggekomen naar Nederland.
Slechts 19 inzenders wisten deze vraag goed te beantwoorden.
Foutje – Welk woord is fout geschreven in de volgende zin? Biedt onmiddellijk je excuses aan, hoor je me!
Gelukkig is deze vraag door de meeste mensen (65%) goed beantwoord: het moet zijn bied, in plaats van biedt. Het probleem is dat je het verschil niet kunt horen. Een trucje is dan om een ander werkwoord te kiezen waar je het verschil wel hoort, bijvoorbeeld ‘geven’. Het is ‘Geef onmiddellijk’, dus ook ‘Bied onmiddellijk’.
Onmiddellijk met twee keer een ‘l’ was echt goed gespeld!
Raden – sbv anderetaal heeft in 2010 395 opdrachten uitgevoerd. Wat was de totale omvang hiervan in woorden?
We zijn aan het tellen geslagen en komen uit op 1.463.435.
De antwoorden varieerden van 1 woord tot 4,5 miljard woorden – waarbij moet worden aangetekend dat sommigen de vraag beantwoordden alsof het een cryptische omschrijving betrof.
Het dichtste bij het juiste aantal kwamen twee inzenders met 1.500.000 rond.